Fiets van Messel deel 2

In 1962 nam Gerson "Fiets" van Messel afscheid van de KLM. Hij bleef echter nauw betrokken bij het wel en wee van de maatschappij en was altijd bereid om zich in te zetten voor de belangen van de luchtvaart in het algemeen en van de KLM in het bijzonder. In dit tweede deel over het lange leven van Fiets komen ook mijn eigen ontmoetingen met deze unieke persoonlijkheid aan de orde.

Actief na de KLM

Bron: De Telegraaf 25-05-1967

Na zijn vertrek bij de KLM was Fiets nog enige jaren adjunct-directeur van het Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek (NINT), de voorloper van het huidige techniek- en wetenschapscentrum New Metropolis (NEMO) bij het Amsterdamse Centraal Station.

Hij bleef gedurende zijn hele verdere leven nauw betrokken bij de luchtvaart. Hij gaf lezingen over zijn KLM-tijd, hield toespraken bij de presentatie van nieuwe luchtvaartboeken (altijd uit zijn hoofd en zonder microfoon) en werd regelmatig geïnterviewd. Ook speelde hij een rol in de tweedelige documentaire 'Het luchtruim overwonnen' over 80 jaar Nederlandse burgerluchtvaart die in de jaren tachtig werd gemaakt voor de TROS door Nel de Clerck-Berghout en Ruud Keers, waarbij ik toen ook betrokken was. In de cockpit van de Fokker F7a, die in het Aviodome op Schiphol stond (nu te zien in het Aviodrome op vliegveld Lelystad) vertelde Fiets hoe een vlucht naar Indië in de jaren twintig verliep. Daarna hield hij hetzelfde verhaal nog een keer in het Engels voor de korte documentaire 'What goes up' van de Wereldomroep over hetzelfde onderwerp. Die documentaire werd nog bekroond tijdens het 26e Internationale Film- en televisiefestival in New York in 1983.

Daarnaast was Fiets niet alleen een belangrijke pleitbezorger voor de historische luchtvaart maar hij bleef ook tot op zeer hoge leeftijd betrokken bij de actuele maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Zo schreef hij begin jaren zestig een brief naar diverse kranten over de plannen voor de bouw van de Bijlmermeer en de aanleg van de Buitenveldertbaan op Schiphol. Die brief werd indertijd gepubliceerd in de Telegraaf. Fiets wees met nadruk op de risico's van een dichtbevolkt woongebied onder een aanvliegroute van Schiphol en maande de bestuurders om hun plannen bij te stellen. De krant waarin zijn brief stond heeft hij altijd bewaard. Hij liet hem mij lezen kort na de Bijlmerramp in oktober 1992.

Zijn belangstelling voor nieuwe luchtvaartontwikkelingen bleek ook, toen in 1993 een lang gekoesterde wens van Fiets in vervulling ging. Van zijn kinderen kreeg hij een ticket voor een vlucht met een Concorde van Schiphol naar Parijs met een omweg over de Noordzee waar dan werd gevlogen met tweemaal de geluidssnelheid. Voor de vlucht werd hij geïntroduceerd bij de bemanning die hem vervolgens uitnodigden om de reis in de cockpit mee te maken en dat liet Fiets zich natuurlijk geen tweemaal zeggen

Kennismaking

Ik leerde Fiets pas begin jaren tachtig kennen, toen hij mij belde met een historische vraag. Ik werkte voor het stafbureau Public Relations (later werd de naam veranderd in Corporate Communications) en ik had toen, naast mijn overige werkzaamheden, net de portefeuille KLM-historie overgenomen van Fred Zandvliet, die met pensioen was gegaan. Fiets wilde graag kennis maken en we maakten een afspraak op het KLM hoofdkantoor in Amstelveen. Fiets was toen begin tachtig maar ik was meteen diep onder de indruk van zijn krachtige persoonlijkheid. Dat was des te opmerkelijker omdat hij een klein, ietwat schriel mannetje was.

Met een advertentie voor luchtvaart-verzekering!
Flight (International) Magazine 1911

Al spoedig deed zich de gelegenheid voor om een keer bij Fiets op bezoek te gaan in zijn huis in Bussum. Na de kennismaking met zijn echtgenote Nora (Noortje) troonde Fiets mij al spoedig mee naar zijn zolder waar hij zijn unieke luchtvaartverzameling bewaarde. Hij vertelde daar honderd uit over zijn eigen avonturen en over de luchtvaartgeschiedenis in het algemeen.
Zo liet hij mij een overzichtje zien uit een nummer van het Engelse luchtvaarttijdschrift 'Flight' uit 1911 of 1912. Daarin werden alle militaire lesvluchten in Engeland vermeld die in de maand daarvoor niet tot een normale landing hadden geleid; het waren er werkelijk tientallen.... En zo'n overzicht verscheen maandelijks! Vrijwel alle gecrashte leskisten waren total-loss, zo vermelde het overzicht, maar het aantal dodelijke en zwaargewonde slachtoffers was relatief beperkt.
Destijds werd, aan de vooravond van de eerste wereldoorlog,  in Engeland, maar ook in Frankrijk, Duitsland en Rusland,  hard gewerkt aan de opbouw van een eigen luchtmacht, in eerste aanleg met vooral de mogelijkheid tot het uitvoeren van verkenningsvluchten tot doel.
"Er is op het gebied van vliegveiligheid wel het een en ander gebeurd en het is eigenlijk een wonder dat de samenleving niet in opstand kwam tegen zoveel ongelukken. Op deze wijze, letterlijk met vallen en opstaan, zou de luchtvaart nu nooit meer van de grond kunnen komen", zei Fiets toen.
Zittend op die zolder kwam dan na enige tijd mevrouw Van Messel met een dienblad met thee en koekjes die ze voor ons neerzette om zich vervolgens weer snel uit de voeten te maken. Ik heb dit ritueel meerdere malen mogen meemaken en het was steeds een enorm genoegen. Het meest verbaasde het me dat iemand van de leeftijd van Fiets altijd weer nieuwe zaken aan de orde stelde en slechts zelden in herhalingen verviel.

Jubileumvlucht naar Londen

In mei 1990 werd het 70-jarig jubileum van de luchtverbinding Amsterdam-Londen gevierd met een speciale jubileumvlucht, waarvoor een Dakota van de DDA werd ingezet. Voor deze vlucht werden belangrijke klanten en andere VIP's uitgenodigd. Dit leek me nu net wat voor Fiets.

Met deze Dakota werd op 17 mei 1990 de jubileumvlucht
naar Londen uitgevoerd in slechte weersomstandigheden

Ik belde de organiserende KLM-collega, met de vraag of er nog een plekje in de Dakota vrij was en toen hij daar positief op antwoordde, belde ik Fiets om te vragen of hij mee wilde.
"Ja hoor, dat lijkt me wel wat maar dan moeten die lui van de DDA wel vliegen volgens de oorspronkelijk route, dus langs de Belgische en Noord-Franse kust en dan een korte oversteek over het Nauw van Calais. Vergeet niet dat we indertijd maar één motor hadden", zo luidde zijn antwoord.
Zo gezegd, zo gedaan, maar op de dag van de jubileumvlucht, 17 mei 1990, was het verschrikkelijk slecht weer met zware turbulentie. Er werd gevlogen naar Biggin Hill Airport bij Londen. Daar aangekomen strompelden de passagiers vrijwel zonder uitzondering geel en groen door de luchtziekte uit het vliegtuig. Fiets stapte echter monter van het trapje af en werd daar opgevangen door een radioverslaggever, die hem vroeg hoe de vlucht was geweest. "It was allright but just a bit rough" was de reactie van Fiets. Toen hij vervolgens vertelde dat hij inmiddels 88 was en in de jaren '20 nog wel eens naar het vroegere vliegveld van Londen, Croydon, had gevlogen, was de verslaggever gedurende een moment letterlijk met stomheid geslagen.

Bij de tijd

Een jaar eerder kwam ik Fiets tegen tijdens de afscheidsreceptie van een directielid, die werd gehouden in een hangar op Schiphol-Oost. Ik ging daar naar toe met het PvdA 2e kamerlid Henk Vos, die toen tijdens het zomerreces een paar weken stage liep bij de KLM.

Henk Vos (1943-1999),  PVDA
 lid 2e kamer 1982-1998 

"Henk", zei ik, "ik zie daar iemand waarvan ik denk dat je het leuk vindt om hem te leren kennen". Ik vertelde hem in het kort iets over de achtergronden van Fiets, we gingen vervolgens naar hem toe en ik stelde Henk voor. Fiets (toen 87 jaar jong) fronste zijn wenkbrauwen en zei toen tot ons beider stomme verbazing: "Wacht even, een bekend gezicht en een bekende naam; bent u soms lid van de tweede kamerfractie van de PvdA?" Een uur later stonden ze nog steeds druk met elkaar te praten en Henk heeft mij later verteld dat die ontmoeting met Fiets een onverwacht hoogtepunt was geweest tijdens zijn KLM stage.

Prins Bernard was één van de aanwezigen op de 90e verjaardag van Fiets van Messel,
de jarige in het midden met rechts zijn vrouw Nora met een beertje met leren vliegerscap
Bron: De Telegraaf 02-06-1992

Jubileum interview voor de KLM

In oktober 1994 bestond de KLM 75 jaar. Ik werd toen benaderd door een van de publieke omroepen, mogelijk Veronica, met de vraag of ik iemand wist voor een live radio interview in de studio over de geschiedenis van het bedrijf. De voorkeur ging daarbij uit naar iemand die uit eigen ervaring kon vertellen. De keuze voor de gesprekspartner was niet moeilijk. Ik belde Fiets natuurlijk.
"Dat lijkt me leuk", zei hij, "maar ik wil wel graag dat je meegaat want ik mag sinds kort geen auto meer rijden omdat mijn ogen helaas niet meer goed genoeg zijn om een nieuw rijbewijs te krijgen".
Wij togen dus op een zaterdagmorgen naar de studio in Hilversum waar we werden opgevangen door een stagiaire. Zij bracht ons vervolgens naar Elsemieke Havenga, die het interview zou doen. Toen ze hoorde dat Fiets inmiddels 92 was keek ze me ietwat ongerust aan maar die ongerustheid maakte al snel plaats voor bewondering want na haar eerste vraag ging Fiets van start en hield een vlekkeloze monoloog waar geen spelt tussen was te krijgen.
Teruggekeerd in Bussum zei Nora: "Ik heb geluisterd en volgens mij verliep het allemaal wel goed. Vond je het leuk? " Toen Fiets schalks lachend antwoordde, dat hij vooral de meisjes in de studio erg leuk vond zei ze: "Wat ben je toch een ouwe charmeur" en gaf hem een vriendschappelijk tikje tegen zijn wang.

Deze foto verscheen in de pers toen Fiets zich inzette voor het plan om
een Lockheed Constellation (Connie) naar Nederland te halen
Bron: Nieuwsblad van het Noorden 21-08-1993

Nogmaals naar Shanghai

In het voorjaar van 1999 opende de KLM voor de tweede maal in haar geschiedenis een dienst Amsterdam-Shanghai. Tijdens de voorbereidingen daarvan werd ik gebeld door een medewerker van de KLM in China die mij vroeg of ik nog iets kon bedenken om de openingsvlucht publicitair te ondersteunen. Ik antwoordde dat ik de gezagvoerder kende die in 1948 de eerste openingsvlucht naar Shanghai had uitgevoerd en dat ik hem wel wilde vragen of hij mee wilde met de nieuwe openingsvlucht.
Toen de verbijsterde KLM-er aan de andere kant van de lijn mij vroeg, hoe oud Fiets inmiddels was (toen al bijna 97) en of hij wel bestand zou zijn tegen de enorme mediabelangstelling in China voor zijn komst, antwoordde ik hem dat ik er niet aan twijfelde dat Fiets daar geen enkel probleem mee zou hebben, maar dat ik niet zeker wist of hij die reis wel wilde maken. De Chinese collega was buitengewoon enthousiast want in tegenstelling tot onze westerse samenleving worden oude mensen in het Verre Oosten met zeer veel egards behandeld en beschouwd als dragers der wijsheid.
Ik belde Fiets en legde hem het plan voor. Hij was inmiddels sinds enkele jaren weduwnaar en het leek mij dat hij een dergelijke reis als een welkome afleiding beschouwde.
"Ja, dat lijkt me leuk, maar ik wil wel dat mijn zoon met me mee gaat ter begeleiding en ondersteuning want alleen wil ik zo'n lange vlucht niet meer maken. Dat wordt dan dus mijn tweede openingsvlucht naar Shanghai", zei Fiets.
En zo gebeurde het dat Fiets met zijn zoon, een dierenarts in ruste die zelf ook al rond de 70 was, op 29 maart 1999 naar Shanghai vertrok. Zij hebben daar in een paar dagen tijd een enorm druk programma afgewerkt van vele interviews, radio- en televisie optredens alsmede een officieel bezoek aan de burgemeester. Deze was zo enthousiast dat hij plotsklaps Fiets bij hem op schoot trok tot grote verbazing van de overige aanwezigen. De Zuid-Chinese kranten besteedden zeer ruimschoots aandacht aan het bezoek van Fiets en in de zijlijn ook aan de opening van de nieuwe KLM-dienst; het was kortom een enorm succes.
De wekelijkse lijndienst naar Shanghai die de KLM in 1948 was gestart met Fiets als gezagvoerder op de openingsvlucht, was geen lang leven beschoren, want reeds na een jaar moest deze dienst weer worden gestopt als gevolg van de communistische machtsovername in China. De tweede openingsdienst uit 1999 had echter wél een succesvol vervolg. Aanvankelijk werd maar tweemaal per week op deze route gevlogen maar inmiddels voert de KLM tweemaal per dag een vlucht uit naar Shanghai.

Afscheid van Fiets

De laatste keer dat ik Fiets ontmoette was enkele maanden later tijdens een receptie in het Aviodome. Hij stond daar kaarsrecht zeker een uur met me te praten en vroeg me op een zeker moment:
"Wat denk je dat ik vorige week heb gedaan? Ik heb gevlogen in een Tiger Moth; ja wel met een instructeur natuurlijk -want ja die ogen hè- maar ik heb toch een tijdje zelf de stuurknuppel mogen vasthouden en het vliegen ging nog steeds prima" (voor de niet kenners: de Tiger Moth is een tweepersoons open tweedekker uit de jaren dertig, die veel is gebruikt als lesvliegtuig en waarvan nog steeds een aantal in luchtwaardige toestand verkeert). Hij vervolgde: "En nu ga ik nog en biertje halen. Zal ik er voor jou ook nog eentje meenemen? "
Mijn vrouw heeft hem ook een keer op een receptie ontmoet. Hij haalde toen een klein beduimeld fotootje uit  zijn portefeuille van zichzelf als jonge piloot met zijn leren vliegerskap op, dat hij haar met twinkelende ogen liet zien: inderdaad tot op hoge leeftijd een onverbeterlijke charmeur, zoals zijn vrouw Noortje al zei.

In augustus 1999 vloog Fiets, samen met de vliegers Jan Cocheret* en Dick Algra de laatste nog luchtwaardige Douglas DC-2 van Londen naar Amsterdam (de eerste KLM DC-2 was de beroemde 'Uiver', die in 1934 de handicapsectie van de luchtracer Londen-Melbourne won).
"Ik was weer even thuis", zei Fiets toen hem werd gevraagd hoe hij die vlucht had ervaren.

Bron: De Telegraaf 08-10-1994

Kort na de millenniumwisseling, in januari 2000, ging Fiets op bed liggen en deelde hij aan zijn familie en vrienden mee dat hij het welletjes vond. Volgens zijn huisarts was hij niet echt ziek, maar had hij besloten niet verder te willen leven en zo kon het gebeuren dat Fiets op 24 januari voorgoed de ogen sloot.
De afscheidsplechtigheid in Utrecht werd bijgewoond door vele prominenten uit de luchtvaartwereld. De KLM directie was vertegenwoordigd door president-directeur Leo van Wijk en door zijn plaatsvervanger en latere opvolger Peter Hartman. Toen ze mij zagen, vroegen ze mij of ik namens de KLM het woord wilde voeren. Ik had daar niet op gerekend en had dus ook niets voorbereid. Maar ik heb het wel gedaan, improviserend en voor de vuist weg. Ik vond dat wel passend want ik had Fiets bij verschillende gelegenheden ook spontaan horen spreken zonder papier of aantekeningen. Ik weet niet meer wat ik toen allemaal heb gezegd, maar ik weet nog wel dat ik afsloot met de opmerking dat het een eer was hem te hebben gekend en dat ik zijn smakelijke verhalen en onze boeiende gesprekken zou gaan missen.

De Fiets van Messel Award

Op deze foto kijkt Fiets (toen 87 jaar oud) naar de lucht,
vlak voor het vertrek met een klassieke Lake 2,
een open tweedekker waarvan het ontwerp stamt uit 1928
Bron: De Telegraaf  07-10-1989

De herinnering aan Fiets wordt levend gehouden door het bestaan van de naar hem genoemde Fiets van Messel Award. Deze onderscheiding wordt door de Nationale Federatie Historische Luchtvaart uitgereikt aan een organisatie of persoon die zich uitzonderlijk verdienstelijk heeft gemaakt voor de historische luchtvaart in Nederland. De eerste keer dat deze onderscheiding werd uitgereikt was in 2001. Tot 2004 werd de prijs jaarlijks uitgereikt en sindsdien eens per twee jaar. De prijs bestaat uit een ets van de kunstenares Leentje Linders.


Bronnen en verdere informatie
Historie van het NINT: Ons Amsterdam

DC-2 op weg naar nieuw glorie: De Telegraaf 09-12-1988

Onze oudste luchtvaartpionier Gerson van Messel voelt zich nog steeds een jonge god: De Telegraaf 07-10-1989

Luchtvaartpionier 90: De Telegraaf 02-06-1992

Oud-piloot Fiets van Messel (91) nog altijd in de ban van de Constellation: Nieuwsblad van het Noorden 21-08-1993
Oudste KLM-piloot vliegt weer DC-2: De Volkskrant 16 augustus 1999

Oudste piloot Van Messel overleden: Reformatorisch Dagblad 26 januari 2000
Fokker D.VII (Replica) with registration '256' and named 'Fiets van Messel' : Aviodome 
Nationale Federatie Historische Luchtvaart: de Fiets van Messel Award

* Jan Cocheret is tegenwoordig gezagvoerder op de Boeing 777 bij Emirates en publiceert geregeld zeer lezenswaardige columns in Luchtvaartnieuws.nl In het begin van de jaren negentig leerde ik hem kennen. Hij was in die tijd vlieger bij Air Holland en we waren allebei betrokken bij de Nederlandse Luchtvaart Federatie (NLF)

Fiets van Messel 1

Het is deze maand 15 jaar geleden dat oud KLM-vlieger Gerson van Messel, beter bekend onder zijn bijnaam 'Fiets' op 97-jarige leeftijd overleed. Hij was een van mijn dierbaarste luchtvaartkennissen en zeker de meest bijzondere. Het hierna volgende relaas bestaat uit twee afleveringen en is voor een groot deel gebaseerd op gesprekken die ik indertijd met hem voerde tijdens onze ontmoetingen.

Korps Wielrijders

Fiets werd geboren op 31 mei 1902. Na de middelbare school ging hij in militaire dienst en werd hij geplaatst bij het Korps Wielrijders van de Landmacht.

Fiets als jonge vlieger

In 1924 begon zijn vliegcarrière toen hij op zijn verzoek werd overgeplaatst naar de Luchtvaart Afdeling, de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht. Toen hij tijdens zijn vliegopleiding een fout maakte werd hij door zijn instructeur terechtgewezen met de opmerking:  "Zeg lelijke Fiets, dat doe je helemaal fout". De instructeur verwees daarbij naar zijn vorige dienstonderdeel en zo ontstond zijn bijnaam.

Vrijwel alle KLM vliegers begonnen in die jaren hun loopbaan bij de militaire luchtvaart. En zo wilde ook Fiets na enkele jaren graag de overstap maken naar de KLM.  Hij was nogal klein en mager en hij herinnerde zich maar al te goed de discussie die zich ontspon tussen hem en KLM directeur Plesman tijdens zijn sollicitatiegesprek:

Bron: Nieuwe Rotterdamsche Courant11-05-1928

Plesman:  "Je bent me eigenlijk veel te mager. De passagiers willen een brede rug voor zich in de cockpit zien. Dat geeft vertrouwen!"
Fiets: "Het gaat niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit, Ples!"
Plesman: "OK, daar had ik je toch flink te pakken; je bent aangenomen! "
Het is mij niet geheel duidelijk, wie vanaf dat moment de werkgever van Fiets was. Op basis van wat hij zelf vertelde heb ik altijd begrepen, dat hij vanaf 1928 bij de KLM in dienst was. Maar in het vroegste krantenartikel waarin hij werd genoemd, werd hij vermeld als luitenant-vlieger, dus hij was wellicht de eerste tijd als militair vlieger gedetacheerd bij de KLM.

KNILM

In 1928 begon Fiets dus met het vliegen voor de KLM. Korte tijd vloog hij op de eenmotorige Fokkers, die destijds werden gebruikt op het, toen nog zeer beperkte, Europese routenet. Maar reeds spoedig kon Fiets zijn vleugels verder uitslaan. Hij mocht toen een van de driemotorige Fokker F7b vliegtuigen, die dienst gingen doen op het Indische routenet van de KLM zustermaatschappij KNILM (Koninklijke Nederlands Indische Luchtvaart Maatschappij) naar Batavia vliegen.

Tanken van een Fokker F7b tijdens een tussenstop in het Verre Oosten
Bron: We vlogen naar Indië- A. Viruly

Vliegen naar het Verre Oosten was toen nog een enorm avontuur. Je kon alleen bij daglicht vliegen met primitieve navigatiemiddelen en op sommige tussenstops moest gebruik worden gemaakt van de plaatselijke paardenrenbaan bij gebrek aan een vliegveld. Voor de navigatie werd een opgerolde kaart gebruikt, waarop de vliegroute was weergegeven en waarop uiteraard ook de bergen met hun hoogtes stonden. Naarmate de reis vorderde werd de rolkaart dan stukje bij beetje afgerold. Fiets had thuis nog zo´n kaart waarvan hij mij de werking heeft gedemonstreerd. Tanken gebeurde met jerrycans die via een houten laddertje op de vleugels moesten worden getild en het starten van de motoren gebeurde handmatig met behulp van een lange slinger. Het geluid van de drie Titan motoren was oorverdovend want de cockpit van de F7b had geen zijramen.

In Indië werd Fiets uiteindelijk plaatsvervangend hoofd van de vliegdienst van de KNILM en vloog er op alle types, die bij deze maatschappij dienst hebben gedaan. En hij trouwde er "met de handschoen", terwijl zijn bruid, Nora, op de boot vanuit Nederland onderweg was.

Bron: De Indische courant 09-07-1938

Op 3 juli 1938 opende hij met een Lockheed 14 'Super Electra' de lijndienst tussen Batavia (het huidige Jakarta) en Sydney met 4 tussenstops op Australisch grondgebied. In Canberra en Sydney waren ter gelegenheid van deze vlucht officiële ontvangsten georganiseerd met vertegenwoordigers van de politiek en het bedrijfsleven.
Vertegenwoordigers van de pers waren onder meer: G. H. van Bovene, hoofdredacteur van 't persbureau 'Aneta' en Miss Kathleen Wise, vertegenwoordigster van 'Smiths Weekly Adelaïde South Australië' en enkele andere Australische kranten. De volgende commentaren stonden in kranten uit die tijd:

- In radiostijl, rap, vlot en ononderbroken , vertelde hij (d.i.van Bovene) ons, hoe Van Messel 't 'm geleverd had, ondanks een dikken mist, toch op het vliegveld Canberra te landen.
„Je moet weten, dat al die autoriteiten beneden stonden te wachten. Daar was de waarnemend gouverneur-generaal, de minister van Defensie, de premier, enfin, alles wat maar eenigszins op den voorgrond trad.De „Fiets" -nader aangeduid Van Messel- cirkelde een drie kwartier boven het vliegveld rond, als maar verbinding zoekende met het radio- Station. En ja, toen hij een gaatje zag, dook hij er door. Een mooie prestatie, want even te voren was het lijntoestel van de Australian National Airways teruggekeerd, zonder kans te hebben gezien contact met den grond te vinden".  

Miss Kathleen Wise uitte haar bewondering over de vlucht aldus:
„A woman demands comfort at all times, and I must remark, that the Dutch service has at no time during the journey f rom Sydney to Koepang sacrificed that essential comfort for speed alone. We now possess an air service, which is both pleasantly comfortable and speedy."

Aneta (d.i. van Bovene) voegt hier nog aan toe, dat, in tegenstelling met de heenreis, de wemeling van haaien in de Timor Zee ditmaal volkomen duidelijk te zien was.-

Tot de passagiers op de openingsvlucht naar Sydney behoorde de 9-jarige Diana Ogilvie die de reis van Londen via Amsterdam en Batavia naar Sydney maakte als 'Unaccompanied Minor', beter bekend onder de afkorting UM. Dit zijn alleen-reizende kinderen, die gedurende hun reis worden toevertrouwd aan de zorgen van de bemanning. Diana was een van de eerste 'ummetjes' die door de KLM werd vervoerd. Fiets heeft zijn hele leven contact met haar gehouden.

Australië werd tijdens de tweede wereldoorlog zijn tijdelijk thuis want, evenals een aantal andere KNILM en KLM-ers, wist Fiets uit Indië weg te komen voordat de Japanse bezetters daar het heft in handen kregen. Hij was gezagvoerder van een van de laatste KLM vliegtuigen die uit Indië vertrokken; de datum was 1 maart 1942. Tijdens de oorlog deden de gevluchte Nederlandse vliegers dienst bij de Australische en de Amerikaanse luchtmacht, zo ook Fiets.

Wederopbouw

Na de capitulatie van Japan in augustus 1945 ging Fiets zo spoedig mogelijk terug naar de KLM.

De Constellation was het
favoriete vliegtuigtype van Fiets

Eind 1945 kreeg hij de opdracht om een aantal vluchten over de Pacific uit te voeren, van Californië naar Java met de nodige tussenstops op eilanden in de Stille Oceaan en vandaar door naar Nederland. Het betrof afleveringsvluchten met Douglas DC-4 'Skymasters' ten behoeve van de KLM.

Naast de Skymasters kwamen vanaf eind 1946 ook de eerste Lockheed 'Constellations' de lange afstandsvloot versterken. Fiets ging al spoedig op dit nieuwe KLM vlaggenschip vliegen.
"De Connie was mijn lievelingsvliegtuig", zei hij vaak.

Intercontinentale routekaart in de KLM
dienstregeling uit 1948
Bron: website Aerophilatelie

Tussen 28 september en 6 oktober 1948 voerde hij, samen met hoofd KLM vliegdienst en, in 1934 beroemd geworden, 'Uiver'-gezagvoerder Koene Dirk Parmentier de openingsvlucht uit op de route Amsterdam - Shanghai vice versa. 
"Wat mij daar vooral van bijstaat", zei Fiets, "was dat het naderhand de op een na laatste vlucht van Koen bleek te zijn. Het was een verdomd aardige vent en ik was er behoorlijk door geraakt dat hij toen bij Prestwick omkwam". Parmentier verongelukte namelijk tijdens zijn volgende reis op 20 oktober 1948 met de Constellation 'Nijmegen' tijdens de nadering van de luchthaven Prestwick bij Glasgow.

Bron: Het Vrije Volk 6-1-1950

Van 1947 tot 1951 was Fiets chef-vlieger op de KLM routes naar het Verre Oosten en Australië. Hij beëindigde zijn vliegersloopbaan bij de KLM in december 1954. Hij had inmiddels de 20.000 vlieguren ruimschoots overschreden.

Maar voor de KLM was Fiets nog niet verloren want hij bleef nog vijf jaar actief als hoofd van het bureau kwaliteitsbewaking en van het bureau vliegveiligheid van de vliegdienst. In die functie was hij nauw betrokken bij de onderzoeken naar de oorzaak van enkele ongevallen met KLM vliegtuigen.

In drie gevallen betrof het Lockheed Super Constellations, een vliegtuigtype dat Fiets uit eigen ervaring goed kende. Dat waren de ongevallen met de 'Triton' bij Shannon in 1954, de Neutron bij Biak (voormalig Nederlands Nieuw Guinea) in 1957 en de Hugo de Groot die in augustus 1958 verdween boven de Atlantische Oceaan, ten westen van Ierland.

In 1961 werd nogmaals een beroep gedaan op de expertise van Fiets want hij was toen betrokken bij het onderzoek naar twee ongelukken met KLM vliegtuigen. Dat waren de DC-8 'Fridtjof Nansen', die kort na het vertrek uit Lissabon in de Atlantische Oceaan stortte en de Lockheed Electra 'Sirius', die tijdens de nadering van de luchthaven van Caïro tegen een zandheuvel vloog.

Afscheid van de KLM

In 1962 nam Fiets uiteindelijk toch echt afscheid van zijn werk bij de KLM maar het vliegen bleef bij hem in het bloed zitten. Hij heeft nog vele malen achter de stuurknuppel plaatsgenomen, de laatste keer in 1999.
"Vliegen is net fietsen; je verleert het nooit", zei hij een keer tegen me met een onbedoelde verwijzing naar zijn bijnaam want toen ik daarover in de lach schoot vroeg hij:
"Zei ik iets verkeerd?".....

Bron: Het Vrije Volk 8-10-1952

Enige bronnen en verdere informatie
Het vliegtuig-transport naar Indië: Nieuwe Rotterdamsche Courant 11-05-1928
Het eerste Australië-vliegtuig behouden teruggekeerd: De Indische courant 09-07-1938

1e vlucht KLM Amsterdam- Shanghai 28-09-1948: Aerophilatelie
Eerste non-stop-vlucht Sydney- Djakarta met KLM-Connie: De nieuwsgier 16-01-1951
1e vlucht naar Sjanghai: Het Dagblad04-10-1948

KLM-baas reikt penningen uit Luchtveteranen: goud, zilver, brons: Het vrije volk 08-10-1952

KLM Lockheed L-1049-C PH-LKY stort in de Shannon op 5 september 1954: Aviacrash
Ongeval van KLM-vlucht 607-E Lockheed Constellation PH-LKM, Hugo de Groot: Wikipedia